Tại sao ý kiến Đại tướng chưa được "nghe" hết?
"Có lẽ, người dân trong tâm thức khi bày tỏ tình cảm với Đại tướng cũng chia sẻ nỗi niềm của mình về xã hội".
Bày tỏ nỗi niềm với thời đại
-
Trong kháng chiến chống Mỹ, bà má miền Nam đào hầm nuôi chiến sĩ, bà mẹ
miền Bắc đưa con ra chiến trường. Những bà mẹ đó đã tin Bác
Hồ, tin Đảng, tin tưởng vào cách mạng. Vậy thì điều gì đã xảy ra với
chúng ta hôm nay khiến niềm tin ấy biến mất khi mà nó đã từng là điều
rất đương nhiên với dân tộc này?
Ông Dương Trung Quốc:
Đảng Cộng sản đã thực thi được trách nhiệm lịch sử của mình, trước hết
không phải là do lý thuyết cộng sản, mà khi đó nó còn là hiện thân của
lòng yêu nước và người dân đi theo.
Nếu nói về lịch sử,
chúng ta nhớ rằng thời kỳ năm 1945, cụ Hồ tuyên bố giải tán Đảng Cộng
sản, đưa Đảng vào hoạt động bí mật để mà tiếp tục thu hút lòng dân khi
người dân chưa hiểu hết về học thuyết, về chủ nghĩa cộng sản. Nhưng
người dân vẫn đi theo, vì tấm gương và sự thu hút của những con người
rất cụ thể.
Lúc đó về chính
danh, Đảng Cộng sản không tham gia Quốc hội. Người đảng viên cộng sản
tham gia Quốc hội qua những tổ chức xã hội khác. Lúc đó cụ Hồ đã nói:
"Đảng của tôi là Đảng Việt Nam".
Chúng
ta nói nhiều đến Đại tướng với tư cách là Tổng Tư lệnh quân đội. Chúng
ta đừng quên rằng một trong những vai trò cực kỳ quan trọng của ông là
Bộ trưởng Bộ Nội vụ. Vì Võ Nguyên Giáp vốn là một nhà Luật học. Ảnh: VNA
Mong muốn của thế hệ
Hồ Chí Minh là kết hợp chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa cộng sản. Sự kết
hợp đó đã thành công trong một giai đoạn nhất định. Nhưng sự kết hợp đó
hiện nay đang có vấn đề, và những người đảng viên có trách nhiệm phải
xem lại chuyện đó.
Bởi tất cả các vấn nạn
xã hội đều phải có nguồn gốc. Đảng đã nhận mình là người lãnh đạo cao
nhất thì cũng phải chịu trách nhiệm toàn bộ.
|
Tại sao những ý
kiến Đại tướng đóng góp chưa được tiếp thu đầy đủ? Thậm chí có những ý
kiến của Đại tướng còn không được trả lời.
|
Khi
nói về Luật phòng chống tham nhũng ở Quốc hội mấy năm trước, tôi từng
nói tham nhũng là một căn bệnh, nhưng có bao nhiêu đảng viên "dính líu"
tham nhũng. Vì hầu hết những vị tham nhũng đều là những quan chức, đều
phải là đảng viên. Việc chống tham nhũng cũng có nghĩa là tự bảo vệ
Đảng.
Không chống được tham
nhũng cũng có nghĩa là Đảng không còn đủ năng lực để tự bảo vệ mình. Vì
thế tôi cho rằng vấn đề quan trọng nhất kể cả trong những chuyện chúng
ta bàn liên quan đến Đại tướng, chúng ta có thể có nhiều câu hỏi: Tại
sao những ý kiến Đại tướng đóng góp chưa được tiếp thu đầy đủ? Thậm chí
có những ý kiến của Đại tướng còn không được trả lời.
Có lẽ, người dân trong tâm thức khi bày tỏ tình cảm với Đại tướng cũng chia sẻ nỗi niềm của mình về xã hội.
Ông Chu Hảo:
Càng ngày, trình độ nhận thức của người dân càng cao và yêu cầu đối với
những người đứng đầu ngày càng khắt khe. Khi hiểu biết của đại bộ phận
nhân dân còn hạn hẹp, thông tin đa chiều hạn chế việc vận động quần
chúng thực hiện mục tiêu chính trị do những người đứng đầu đề ra không
mấy khó khăn.
Nhưng nay thì khác …
Do đó, nếu những người đứng đầu vẫn theo lối nói
một đằng làm một nẻo, không nhất quán, nhất là đưa ra một số chủ
trương, đường lối không đúng đắn khiến đất nước ngày càng tụt hậu với
khu vực và thế giới, thì dù có bao nhiêu thành tựu, bao nhiêu chiến công
hiển hách của thế hệ trước cũng sẽ không thể bù đắp được.
Chúng ta phát động
phong trào "Học tập theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", nhưng cái đạo
đức "Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư" của Hồ Chí Minh chúng ta
lại không học được.
Các hiện tượng giả
dối, chuộng hình thức và tham nhũng ngày một nặng. Điều mà chúng ta thực
sự cần nghiêm túc nhìn nhận lúc này là xem nguyên do của nó bắt nguồn
từ đâu. Nếu không dũng cảm thừa nhận và quyết sửa thì không bao giờ có
được niềm tin của dân.
Một trong những điều
chúng ta phải nghiêm túc nhìn nhận lại là công tác tuyên truyền- hệ
thống giáo dục hiện nay. Trong một xã hội, chất lượng của nguồn nhân lực
phụ thuộc chủ yếu vào nền giáo dục quốc dân.
Nền giáo dục quốc dân ở các nước thường có ba thành tố chính: Giáo dục học đường, giáo dục gia đình, giáo dục xã hội.
Ở nước ta, cũng như ở
tất cả các nước XHCN, có một thành tố khác, là công tác tuyên truyền
giáo dục của các hệ thống trường Đảng. Cần nhìn nhận những tồn tại trong
hệ thống này để tìm hướng khắc phục.
GS Chu Hảo
Thời đại nào cũng cần những "cá nhân"
-
Trên Tuần Việt Nam từng có một bài viết ví những cá nhân xuất chúng,
những con người có nhân cách vĩ đại giống như "bảo hiểm" của dân tộc
trước những thử thách, khó khăn. Đặt giả thiết nếu như những người lãnh
tụ thực sự, những cá nhân kiệt xuất không xuất hiện khi đất nước cần,
thì điều đó sẽ nguy hiểm thế nào đến vận mệnh dân tộc? Qua sự ảnh hưởng
mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã tạo ra trong những ngày vừa qua với người
dân, với xã hội khi ông ra đi, cũng như qua những dẫn chứng lịch sử
khác, ông nghĩ gì về vai trò của cá nhân kiệt xuất đối với lịch sử và
ảnh hưởng của họ với nhân dân?
Ông Chu Hảo: Tôi luôn cho rằng vai trò của cá nhân lúc nào cũng tác động rất lớn đến sự thay đổi của lịch sử.
Dĩ nhiên nếu không có
cá nhân này, có thể sẽ xuất hiện các cá nhân khác, nhưng trình tự lịch
sử, diễn biến lịch sử sẽ không diễn ra đúng như những gì chúng ta đã
nhìn thấy nữa. Dù thế nào, xã hội cũng sẽ luôn phải vận động để đi lên.
Sẽ rất nguy hiểm nếu xã hội không thể xuất hiện những con người như thế
nữa.
Một xã hội có dân chủ,
có tự do tư tưởng, thì sẽ xuất hiện nhiều những người có tài kinh bang
tế thế. Và ngược lại. Nhưng có một điều đặc biệt là trong những lúc khó
khăn mà một nhân vật như vậy xuất hiện thì có khi lại làm nên chuyện.
Phải nói thêm rằng khái niệm "lãnh tụ" chỉ tồn tại ở những cộng đồng xã hội chưa trưởng thành.
Ở các nước dân chủ và
văn minh những người đứng đầu quốc gia cũng chỉ thực hiện nhiệm vụ của
mình như một hình thức phân công lao động xã hội, không "oai nghiêm "
không "thần thánh" gì đâu.
Ông Dương Trung Quốc:
Mỗi thời kỳ lịch sử có những nhân vật khác nhau với những tầm vóc khác
nhau. Thế kỷ 20 của chúng ta, những nhân vật kiệt xuất đều gắn với cuộc
đấu tranh giải phóng dân tộc.
Từ những chí sĩ Cần
Vương đến những nhà dân chủ và những người cộng sản. Những thế hệ đó để
lại hình tượng, để lại bài học. Đương nhiên sự nghiệp cách mạng là sự
nghiệp của quần chúng - đó không chỉ là khẩu hiệu mà là sự thực.
|
Thời đại nào
cũng cần những cá nhân. Những cá nhân ấy cộng với một cơ chế để có thể
tập hợp được những cá nhân tiêu biểu nhất. Đó là nhân tố để thúc đẩy sự
phát triển của xã hội.
|
Hiện tượng
chúng ta đang bàn đến cũng mang tính chất cách mạng, cũng là một yếu tố
cách mạng: Cách mạng về mặt lối sống, cách mạng về mặt văn hóa, cách
mạng về mặt tinh thần và những giá trị xã hội. Nhưng vai trò người lãnh
đạo cũng vô cùng quan trọng.
Thời đại nào cũng cần
những cá nhân. Những cá nhân ấy cộng với một cơ chế để có thể tập hợp
được những cá nhân tiêu biểu nhất. Đó là nhân tố để thúc đẩy sự phát
triển của xã hội.
Tuy nhiên những nhà
lãnh đạo lớn, những nhân vật kiệt xuất chỉ xuất hiện trong một thời
điểm, một giai đoạn nào đó. Nhưng có thể thay thế điều đó bằng một cơ
chế để tập hợp những người tiêu biểu nhất. Cơ chế đó là sự dân chủ.
ĐBQH Dương Trung Quốc. Ảnh: Lê Anh Dũng
Lỗi ở trí thức
-
Thời điểm Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời, rất nhiều người đã nói, đây
là một trong những người cuối cùng của thế hệ cách mạng tháng Tám đầy
lý tướng và trong sáng, đã ra đi. Những bài học để lại sẽ gợi cho người đương thời suy nghĩ gì?
Ông Chu Hảo:
Muốn thay đổi không có cách nào khác là phải xây dựng một thể chế chính
trị dân chủ lành mạnh, để phát huy được hết sức mạnh của nhân dân trong xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước, trong đó xã hội dân sự là một thành tố quan trọng.
Tức là, trong bối cảnh của nước ta hiện nay, phải xây dựng một nền móng cho phong trào dân chủ từ dưới lên. Nhưng để cải cách thể chế thì phải làm từ trên xuống.
Trong khi có phong trào dân chủ làm nền móng như vậy, thì trong đội ngũ người đứng đầu phải có những lực lượng tiến bộ dũng cảm và sáng suốt đặt lợi ích của dân tộc lên trên hêt, dựa vào khối đại đoàn kêt của toàn dân, tiến hành cải cách triệt để từng bước.
Ông Dương Trung Quốc:
Chúng ta phải đặt Việt Nam trong một tiến trình phát triển. Cũng có
những giai đoạn lịch sử, cũng có những giai đoạn chuyển tiếp.
Hoàn cảnh hiện nay đã
thay đổi và chắc chắn sẽ không còn những nhân vật như trong quá khứ nữa -
thời điểm mà vai trò của cá nhân rất quan trọng. Chúng ta thường hay
nói đến câu chuyện giữa Nhân trị và Pháp trị. Để xã hội phát triển, càng
ngày chúng ta càng phải chuyển đổi từ Nhân trị sang Pháp trị.
Nói Pháp trị không có
nghĩa là phủ nhận hay không đề cao vai trò cá nhân. Nhưng con người ấy
phải nằm trong cơ chế, một cơ chế thật sự dân chủ.
Tại sao cụ Phan Chu
Trinh nói nhiều về dân chủ, tại sao Bác Hồ cũng đề cao dân chủ? Là vì họ
nhìn thấy cơ chế dân chủ có thể đảm bảo sự phát triển bền vững của xã
hội, giúp ta hội nhập với thế giới.
Thời đại đã thay đổi.
Thay vì ngồi chờ cá nhân xuất hiện, chúng ta hãy dùng cơ chế dân chủ để
bảo vệ và xây dựng đất nước. Có thể người dân vẫn hy vọng, vẫn chờ đợi
những người như Hồ Chí Minh, như Võ Nguyên Giáp xuất hiện, nhưng tôi cho
rằng chúng ta phải chấp nhận xu thế, phải nhận thức xu thế. Và tôi nhấn mạnh, quan trọng nhất vẫn là cơ chế.
Ngày xưa người ta gắn
kết được lợi ích cá nhân với lợi ích của cộng đồng, của quốc gia, dân
tộc. Bây giờ sự gắn kết đó khó hơn nhiều. Ngày xưa mẫu số chung là chống
giặc ngoại xâm. Ai cũng nghĩ đến điều đó. Bây giờ sự lựa chọn nhiều
hơn, sự gắn kết cũng giảm đi.
-
Đại tướng Võ Nguyên Giáp khi còn sống, ông từng dặn thế hệ trẻ:"Thế hệ
cha anh đã rửa nỗi nhục mất nước, thế hệ ngày nay phải rửa nỗi nhục
nghèo nàn, lạc hậu". Nhìn lại đất nước, chúng ta đã có những bước phát
triển đáng kể so với thời điểm chúng ta giải phóng đất nước vào năm
1975, nhưng vẫn còn có những cái nghèo khác nữa. Nhiều người dường như
đang kêu về các bất cập nhưng con người hành động lại không chịu xuất hiện... Vậy ai có lỗi trong tất cả những sự tụt hậu này?
Ông Chu Hảo: Lỗi trước hết là trí thức, là tầng lớp tinh hoa.
Trong thời chiến, các tầng lớp xã hội đều có vai trò nhất định, nhưng lực lượng nòng cốt phải là đông đảo quần chúng.
|
Ngoài lỗi của
những người đứng đầu đất nước, thì bản thân tầng lớp trí thức chậm giác
ngộ, thiếu ý chí là những người phải nhận phần lỗi không nhỏ khi xã hội
không phát triển được.
|
Còn trong thời bình, lực lượng nòng cốt phải là những người có tri thức Ngoài
lỗi của những người đứng đầu đất nước, thì bản thân tầng lớp trí thức
chậm giác ngộ, thiếu ý chí là những người phải nhận phần lỗi không nhỏ
khi xã hội không phát triển được.
Người đứng đầu phải do dân chọn
Ông Dương Trung Quốc: Xã hội sẽ có những chuyện như thế. Nhưng cũng vì thế mà chúng ta mới cần những người quản lý.
Ở làng xã ngày xưa, họ
quản lý bằng truyền thống, bằng tập quán, bằng văn hóa. Xã hội cũng
thế. Câu "Thượng bất chính, hạ tắc loạn" rất hay và rất đúng. Nếu ở trên
nghiêm thì dưới cũng sẽ nghiêm. Phải có một sự kiên trì làm thay đổi
từng bước trong xã hội, đó không phải chỉ là sự đổi mới ở thượng tầng mà
nhân dân cũng nhất định phải thay đổi.
Nhưng muốn dân đổi mới
thì phải cho dân thấy lợi ích. Nhà nước chưa tạo ra được giá trị đó.
Lỗi này không phải là do kỹ năng, mà là do cơ chế. Khi một người làm
không tròn nhiệm vụ mà cấp trên của họ không thể xử lý họ, như Thủ tướng
Phan Văn Khải nói trước khi nghỉ hưu: "Không thể kỷ luật ai được", thì
những người đó sẽ câu kết nhau thành nhóm lợi ích và tạo ra sự hủy hoại
xã hội, hủy hoại lòng tin.
Sự phát triển của xã
hội, sự phát triển của dân trí luôn có quan hệ biện chứng với vai trò
của những người đứng đầu. Muốn xã hội phát triển, anh phải đi đầu, phải
gương mẫu, phải sáng suốt. Và người đi đầu phải do dân chọn. Đó phải là
cơ chế dân chủ, như chúng ta nói nãy giờ.
Tôi tham gia Quốc hội,
tôi thấy cứ có vấn đề gì đem ra bàn là chúng ta lại lấy lý do "đó là
cách làm của ta". Hay như câu nói cửa miệng của một trí thức đã mất "cái
nước mình nó thế".
Vấn đề rất cụ thể như
vấn đề doanh nghiệp Nhà nước mà Quốc hội đang bàn đến rất nhiều. Cả thế
giới khác chúng ta mà chúng ta cứ bám vào lý do "đó là đặc thù của Việt
Nam".
Chẳng nói đâu xa, nếu
muốn thay đổi, thứ đầu tiên chúng ta có thể xem lại chính là những di
cảo, những kiến nghị của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Một người rất sớm
nhận thức được các vấn đề của xã hội.
Chúng ta nói nhiều đến
Đại tướng với tư cách là Tổng Tư lệnh quân đội. Chúng ta đừng quên rằng
một trong những vai trò cực kỳ quan trọng của ông là Bộ trưởng Bộ Nội
vụ. Vì Võ Nguyên Giáp vốn là một nhà Luật học.
Thời đó rất nhiều nhà
trí thức làm Luật được cụ Hồ trọng dụng để tạo ra nền tảng ban đầu.
Nhưng sau này chúng ta không kế thừa được nó mà biến nó thành một thứ
duy ý chí của những người lãnh đạo. Những chuyện đó là những bài học.
Nói về vấn đề biển đảo, ngay trong khi chỉ đạo cuộc chiến tranh giải
phóng, Võ Nguyên Giáp đã quan tâm đến lợi ích quốc gia về vấn đề biển
đảo.
Ông không những chỉ
đạo giải phóng những đảo thuộc chủ quyền của chính quyền Sài Gòn mà còn
khẳng định không gian chủ quyền của chúng ta trong vấn đề biển đảo. Năm
1977, hai năm sau chiến tranh, Võ Nguyên Giáp đã có cả một đường lối về
kinh tế biển, chiến lược biển. Các nhà lãnh đạo của chúng ta ca ngợi Đại
tướng rất nhiều, nhưng đã bao giờ chúng ta thực sự nghiêm túc nhìn nhận
và tiếp thu những ý kiến đóng góp của ông trong quá trình xây dựng đất
nước chưa? Tôi cho đó là câu chuyện cần phải làm ngay.
Tôi muốn mượn câu của
cụ Hồ nói một điều cuối cùng: "Dân chủ là làm cho dân mở miệng. Cái đáng
sợ nhất không chỉ là người dân không dám mở miệng vì anh dùng quyền
lực. Cái đáng sợ nhất là người dân không thiết mở miệng!"
Mùa gieo hạt mới
-
Trong một cuộc trò chuyện cách đây mấy ngày, nhà thơ Việt Phương có nói
với tôi rằng: Sự kiện Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất giúp ông cảm nhận
được sự thay đổi. Ông đã nhìn thấy tình yêu và lòng tự hào dân tộc trỗi
dậy trong những dòng người đến viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Điều đó
khiến nhà thơ Việt Phương hy vọng về những hạt mầm mới sẽ được gieo, để
cho một mùa gặt mới? Các ông nghĩ sao?
Ông Chu Hảo: Tôi trân trọng và chia
sẻ ý tưởng của nhà thơ Việt Phương. Tuy nhiên từ đáy lòng mình tôi vẫn
nghĩ rằng dân tộc ta là một dân tộc không được may mắn cho lắm: Quá
nhiều đau thương và bỏ lỡ quá nhiều cơ hội.
Sự ra đi của Đại tướng
Võ Nguyên Giáp hình như đã làm bùng lên khát vọng của nhân dân có những
nhà lãnh đạo tài ba sáng suốt thật sự vì nước vì dân. Rồi sống mãi
trong lòng dân.
|
Sự ra đi của Đại
tướng Võ Nguyên Giáp hình như đã làm bùng lên khát vọng của nhân dân có
những nhà lãnh đạo tài ba sáng suốt thật sự vì nước vì dân. Rồi sống
mãi trong lòng dân.
|
Những điều đang diễn ra đã giúp tôi hiểu thêm được rằng sự phán xét của lịch sử trước hết là sự phán xét của lòng dân.
Lòng kính yêu của
những ngưới dân bình thường dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng là
một thông điệp: Ai thực sự vì dân vì nước dân đều biết cả.
Ông Dương Trung Quốc: Nhưng ai là người tổ chức chăm sóc những hạt mầm tốt đẹp cho mùa gặt mới? Rất
khó làm được điều đó, nếu chúng ta không nhận ra và không phát huy được
vai trò của các tổ chức dân sự xã hội, vì họ là những người thực hiện
nó tốt nhất.
Còn bộ máy của chúng
ta, kể cả Đoàn Thanh niên, dù tôi rất quý trọng nhưng vẫn phải thẳng
thắn nói rằng nó vẫn còn quá quan liêu và thậm chí nó có thể làm thui
chột đi những nhân tố mới vừa thành hình. Không gì tốt bằng sức mạnh của
dân.
Trong những ngày qua,
ai là người tổ chức mua nước uống, mua bánh mì phát cho bà con nhân dân
đến viếng Đại tướng? Ai là người nghĩ ra việc in áo, in phù hiệu có hình
Đại tướng để làm quà tặng cho người dân Quảng Bình? Đó hoàn toàn là
những ý tưởng, những hành động xuất phát từ cá nhân, không phải do bất
cứ tổ chức, cơ quan nhà nước nào cả.
Hiện tượng này quan trọng nhất là làm cho chúng ta có niềm tin hơn rằng vẫn có tiềm năng rất to lớn.
Nhưng vấn đề ai khai
thác, ai tổ chức cũng là một câu hỏi lớn. Một mùa gieo hạt mới nhưng
không có môi trường, không có điều kiện phát triển thì tất cả những hạt
mầm đó cũng bị thui chột.
Tôi rất mong những
người có trách nhiệm hiện nay sẽ nhận ra điều đó và coi đây là cơ hội để
phát huy. Còn nếu sự kiện này chỉ thoảng qua và mọi thứ lại quay lại
như cũ, và câu chuyện mấy ngày vừa qua trở thành ký ức, thì nó có thể
làm tăng thêm niềm thất vọng?
-
Thưa nhà sử học Dương Trung Quốc, vậy theo ông thì làm thế nào để mùa
gieo hạt đó gặt được mùa bội thu? Cần những điều kiện gì để thành công?
Ông Chu Hảo: Một xã hội dân chủ thực sự - đó chính là con đường nhanh nhất.
Nếu không đi được con
đường nhanh nhất đó, có thể vẫn sẽ xuất hiện được những con người có
nhân cách lớn, thay đổi bộ mặt đất nước, nhưng chúng ta sẽ phải chờ đợi
rất lâu và cái giá mà dân tộc này phải trả cho sự chờ đợi đó sẽ là rất
đắt.
Ông Dương Trung Quốc: Trong thời điểm này, điều quan trọng nhất là cả dân tộc phải tụ tâm. Hiện có quá nhiều điều khiến chúng ta phải phân tâm.
Dù cuộc sống là phức
tạp, cạnh tranh là xu thế, nhưng cuối cùng sự tụ tâm vẫn là quan trọng.
Chúng ta hướng tới sự tụ tâm, từ các nhà lãnh đạo đến nhân dân, để tìm
ra cái chúng ta thiếu.
Mà theo tôi cái thiếu
quan trọng nhất là sự gắn kết nhau vì lợi ích quốc gia, như là thế hệ
của Bác Hồ, của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
- Xin cảm ơn hai ông!
Theo Lan Hương
Vietnamnet
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét