Tác giả phỏng vấn Đại Tướng tại nhà riêng của ông tại 30 Hoàng Diệu Hà Nội (2004)
Đầu năm 1994, tôi đang làm giảng viên cho một lớp bồi dưỡng nghiệp vụ
của Đài Phát thanh tỉnh Sóc Trăng thì Tuất Việt TBT báo SGGP nhắn tôi cố
về sớm để giúp anh đi Điện Biên, chuẩn bị bài vở nhân kỷ niệm 40 năm
ngày chiến thắng Điện Biên Phủ (1954-1994).
Lúc tôi đứng chờ làm thủ tục để ra sân bay, có tiếng một người đàn ông đứng sau hỏi:
- Anh cũngbiết đại tướng đi chuyến này à?
Tôi quay lại thì thấy một người đàn ông đeo
lon thiếu tướng và sau ông là mấy vị đeo lon đại tá, cuối cùng là một
cô đầm trẻ và rất đẹp, mắt xanh biếc. Thấy vị thiếu tướng mặt khó đăm
đăm, nhìn tôi vẻ soi mói, tôi trả lời ông nửa đùa nửa thật: Có lẽ đại
tướng thấy tôi đi chuyến này nên ông cũng đi (!). Sau câu trả lời của
tôi, mấy vị quân nhân đứng đó đều tỏ ra bất bình. Có lẽ mấy vị ấy cho
tôi là “phạm thượng”! Sau này tôi mới biết, vị đeo lon thiếu tướng đó là
ông Cao Pha, Cục phó Cục Quân báo, đã cùng Đại tướng chiến đấu trong
chiến dịch Điện Biên năm xưa. Các vị Đại tá kia đều là các cựu chiến
binh ĐBP. Cô đầm xinh đẹp kia là Catherina, phóng viên nhiếp ảnh nổi
tiếng Mỹ, tất cả đều đi tháp tùng Đại tướng trong chuyến máy bay lên
thăm Điện Biên nhân sắp kỷ niệm 40 năm chiến thắng ĐBP.
Lúc lên máy bay thì rộng thênh thang. Chiếc Airbus hơn 70 chỗ ngồi này
chỉ chở có vợ chồng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mấy vị tôi vừa gặp, ngoài
ra còn mấy người khác là đạo diễn Trí Việt, quê Bến Tre, một trong ba
người Nam Bộ dự trận Điện Biên năm xưa, nhà văn Triều Dương ở báo Văn
nghệ, Hội Nhà văn và hai bố con một ông già. Đây là chuyến chuyên cơ đăc
biệt do chính Tổng cục trưởng Hàng không Việt Nam Nguyễn Hồng Nhị lái
chở vợ chồng Đại tướng lên thăm lại chiến trường xưa sau 40 năm chiến
thắng Điện Biên Phủ. Những người đi tháp tùng là quân nhân và nhà báo
thì không có gì đáng ngạc nhiên. Còn ông già để râu dài, đeo kính râm và
người thanh niên đi cùng là ai khiến tôi phải đến hỏi. Ông cụ hóm hỉnh
nói, tôi là Dư Văn Tư, đã 76 tuổi, là “tư lệnh một khẩu pháo” trong
chiến dịch ĐBP (khẩu đội trưởng một khẩu pháo). Sau chiến dịch Điện
Biên, cụ Tư ở lại làm công nhân nông trường Điện Biên và định cư ở chiến
trường cũ này. Nay cụ về Hà Nội mổ mắt nên có anh con rể đi theo. Vì là
chiến sĩ Điện Biên năm xưa nên cụ được ưu tiên mua vé để đi chuyến
chuyên cơ đặc biệt này, nếu không phải nằm chở ở Hà Nội 3 ngày nữa vì
lúc đó chỉ hàng tuần chỉ có 2 chuyến bay dân dụng HN-ĐBP. Vậy là tôi
cũng là người được “ưu tiên” mua vé đi chuyên cơ này. Và, một điều thú
vị là trên máy bay hôm đó có đến hai vị tư lệnh, một Tổng Tư lệnh của cả
chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ và một “ tư lệnh một khẩu pháo”! Còn
gì thú vị hơn cho một nhà báo mà trên một chuyến bay được gặp hai vị tư
lệnh cùng một lúc như thế. Sau khi phỏng vấn “tư lệnh một khẩu pháo”,
chụp hình vị tư lệnh râu dài, đeo kính đen và cậu con rể đi tháp tùng,
tôi còn được biết địa chỉ của người cựu chiến binh này ở Phường Him Lam
để “đến chơi làm ly quốc lủi” như lời mời của chủ nhân. Rời hàng ghế của
“tư lệnh một khẩu pháo” tôi đến chào Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp và phu
nhân Đặng Thị Hà. Sau khi trình Đại tướng thẻ đặc phái viên báo SGGP,
tôi nói: Thay mặt Tổng biên tập SGGP Vũ Tuất Việt, tôi kính mời Võ Đại
tướng đến thăm tòa soạn báo dịp 40 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Đại
tướng niềm nở cười. Tôi không ngờ lại thực hiện được lời mời của TBT Vũ
Tuất Việt sớm như thế.Theo lời dặn của ông, sau chuyến đi Điện Biên tôi
phải đến nhà riêng Đại tướng để mời dùm ông.Nhưng câu trả lời của Đại
tướng phu nhân hôm đó làm tôi bất ngờ và suy nghĩ. Bà Hà nói: “ã là báo
Đảng mời thì nhất định anh Văn phải tới !”.
Tôi rất bất ngờ về chữ “phải”.Sao lại có sự khiêm tốn đến quá mức như
thế? Sao lại “phải” tới đôi với một vị tướng lừng danh thế gian này! Và
quả thật sau đó Đại tướng có vô TPHCM, thăm tòa soạn báo SGGP khiến Tuất
Việt rất phấn khởi.
Rời hàng ghế của Đại tướng, tôi đến ngồi bên cạnh cô đầm xinh đẹp.Cô này
nói được tiếng Pháp bập bẹ như tôi. Qua cuộc đối thoại có sự “giúp đỡ”
của tay chân, điệu bộ, tôi được biết cô là một phóng viên nhiếp ảnh tự
do của Mỹ và vừa nhận 100 cuộn phim để sẽ chụp trong 1 ngày! Thời kỳ đó
có một hãng phim ảnh quảng cáo, tiếp thị bằng cách biếu các phóng viên
nhiếp ảnh nổi tiếng các nước 100 cuộn phim và phải chụp hết trong 1 ngày
về bất cứ đề tài gì và gửi về cho họ. Sau đó họ sẽ tùy ý sử dụng những
tấm ảnh đó và trả công cho các phóng viên.Catherine là một phóng viên đã
nhận 100 cuộn phim như thế. Và, cô ta sang Việt Nam, chọn đề tài Đại
tướng Võ Nguyên Giáp. Sau này, các bức hình về Đại tướng được đăng trên
các báo Phương Tây, kể cả ở Việt Nam, tôi đọc thấy tên Catherine ở bên
dưới và nhận ra là các tấm hình ấy cô đã chụp trong chuyến đi đó. Cũng
không ngờ tôi trở thành “địch thủ” của Catherine trong những ngày sau.
Đó là ngày đầu tiên ở Điện Biên, các nhà báo chúng tôi đi theo tướng
Giáp thăm lại chiến trường xưa. Khi thăm và làm việc với Bảo tang Điện
Biên, tướng Giáp ngồi nói chuyện với cán bộ bảo tang, có cả Bí thư Tỉnh
ủy Lai Châu dự.Ngày hôm đó cũng là ngày Catherine thực hiện chụp 100
cuộn phim, có nghĩa là phải bấm máy 3.600 lần trong ngày.Vì thế cô bấm
máy liên tục.Tướng Giáp chỉ đi ba bước là cô bấm một kiểu ảnh. Có lẽ
tướng Giáp biết chuyện này nên ông luôn miệng hỏi: “quelle couronne?”
(cuộnthứ mấy rồi?). Khi tướng Giáp ngồi nói chuyện với cán bộ công nhân
viên bảo tàng, tôi đứng sau, luồn tay đưa cái máy ghi âm ra phía trước
để ghi âm lời ông nói, Catherine đã xông lên, giằng tay tôi ra để cô
chụp cho đẹp. Tôi đâu có chịu, khi Catherine chạy lại phía trước thì tôi
lại luồn tay đưa cái máy ghi âm ra. Cô ta lại chạy tới hất tay tôi ra.
Chuyện giằng co như thế làm mọi người rất khó chịu, kể cả tướng Giáp.Tôi
quyết định phải “dậy cho Catherine một bài học”, và cũng để chấm dứt
cảnh giằng co này. Vì thế, lần thứ ba cô chạy đến giơ tay định làm như
lần trước, tôi đã giơ thẳng tay, đánh mạnh vào cánh tay của cô, khiến cô
phải kêu á lên một tiếng rồi lùi lại… Sự việc diễn ra quá nhanh và bất
ngờ khiến mọi người sửng sốt, nhưng sau đó lại đâu vào đấy. Từ đó, các
cú bấm máy của Catherine đều có hình tôi đứng sau, luồn tay ra phía
trước cầm cái máy ghi âm đưa ra trước mặt đại tướng.
Tối hôm đó, chúng tôi lại sang nhà khách mà Tướng Giáp nghỉ để hàn huyên
vì khách sạn các nhà báo chúng tôi thuê đối diện ngay với nhà khách
Tướng Giáp ở. Đúng như tôi đã dự đoán, Tướng Giáp hỏi tôi: “Sao lại xử
sự như vậy lúc ban chiều?”. Tôi đã trả lời vị tướng tài ba này rất “đúng
lập trường”: Thưa anh Văn – Tôi bắt chước các tướng lĩnh đi tháp tùng
Đại tướng, gọi ông là “ anh Văn” – Catherine là phóng viên một nước tư
bản, cô ta chụp ảnh để bán lấy tiền, tôi là phóng viên Đài TNVN, tôi ghi
âm để phát cho đồng bào cả nước nghe đài biết là Đại tướng nói gì về
việc gìn giữ di tích ĐBP. Tôi và Catherine ‘égal’ (bình đẳng) trong
việc hành nghề, cô ta làm như thế là coi thường người khác, tôi phải dậy
cho cô ta một bài học. Hơn nữa, tôi cũng muốn nói với các đồng nghiệp
Việt Nam của mình là: không việc gì phải sợ phóng viên nước ngoài cả.
Tất cả đều bình đẳng!. Tướng Gip đã vỗ vai tôi nói: “Très bien!” (rất
tốt).
Từ hôm đó trở đi, mỗi khi gặp tôi ở hành lang khách sạn mà chúng tôi
thuê, Catherine đều đi né sang một bên, tránh đối diện với tôi. Kể cũng
tội nghiệp cho cô, một cô gái đẹp (!). Tấm hình Trí Việt chụp cho tôi và
Catherine khi ngồi trên máy bay chuyện trò vui vẻ tôi vẫn còn giữ đến
bây giờ để “nhớ” một kỷ niệm … không vui trong đời làm báo.
Thế là trong suốt ba, bốn ngày ở Điện Biên, tôi và các đồng nghiệp luôn
ở bên Tướng Giáp, từ sớm cho đến chiều tối để đi thăm các chiến địa
xưa: đồi Him Lam, đồi D1, A 1, nghĩa trang liệt sĩ dưới chân đồi A1, các
tượng đài mới dựng lên ở Điện Biên v.v., tối về lại quây quần bên ông ở
nhà khách để hỏi han, ghi chép. Có một sự kiện như là một điểm nhấn của
chuyến đi năm đó là khi Tướng Giáp và chúng tôi vào thăm lại hầm De
Castries, Đại Tướng xem rất kỹ di tích này. Bất chợt ông chỉ tay vào sát
bức tường của một ngách hầm và hỏi: “ cái étagère lớn của De Castries ở
chỗ này đâu rồi?”.Không ai trả lời.Đại tướng hỏi lại lần nữa, vẫn không
ai trả lời.Đại tướng lại hỏi một lần nữa, nói gần như quát (!). Tôi vội
đỡ lời : Đại tướng hỏi cái giá sách của De Castries ở đây bây giờ đâu
rồi? Có tiếng đáp ngập ngừng: Thưa… đốt rồi ạ !!!. Tất cả lại lặng im
.Đại Tướng căn dặn phải giữ gìn tất cả những hiện vật của trận Điện Biên
năm xưa. Nhưng “điểm nhấn” là câu hỏi cuối cùng của ông: “ Hầm tướng
giặc thì được ta tạo làm di tích lịch sử để thăm quan, còn hầm của tướng
ta thì bây giờ ra sao? Nhân dân sẽ hỏi các đồng chí, hầm của tướng ta
đâu, không lẽ chỉ có hầm tướng giặc thôi à?”.Tất cả mọi người có mặt
trong hầm De Castries hôm đó đều lặng đi. Mọi người thấy đại tướng nói
đúng quá, có lý quá!.
Sáng hôm sau người ta tổ chức để Đại tướng đi thăm lại hầm Tổng Tư lệnh
chiến dịch ĐBP ở Mường Phăng, cách thung lũng Điện Biên 10 km đường chim
bay, đi đường bộ mất 25 km, nhưng đường bộ đã bị “lãng quên”, hư hại,
xe ôtô đi rất khó khăn. Nghe tin Đại tướng đi Mường Phăng, sáng sớm hôm
sau hai phóng viên Hãng Truyền hình Nhật Bản đã thuê 1 xe U-Oát lên
đường từ sớm. Catherine cũng đã thuê được một xe đi từ sớm. Tôi không có
tiền thuê xe đành bám theo Đại tướng để xin đi trực thăng. Nhưng thật
“đau khổ”, trực thăng của quân khu nổ máy mấy lần mà cánh quạt vẫn…đứng
yên (!).Người ta phải đem kìm, búa ra chữa. Tiếng búa đập vang dội cả
một góc rừng (!), vậy mà máy bay trực thăng vẫn ì ra, không chịu nhúc
nhích cánh quạt (!). Đến quá trưa vẫn chưa chữa xong máy bay (!), trong
khi đó thì đồng bào Mường Phăng đã dậy từ sớm chờ Đại Tướng lên thăm !
Nản quá, tôi về khách sạn nằm, đọc tiếp cuốn “Lịch sử Đảng bộ Điện Biên”
do Phó Ban Tuyên huấn Huyện ủy Ngô Phong, người biên soạn cuốn sch tặng
tôi hôm trước.
Đến 2 giờ chiều thì máy bay trực thăng của không quân từ Hà Nội bay lên,
và đến 4 giờ chiều hôm đó thì đồng bào Mường Phăng hân hoan đón Đại
tướng.
Nguyễn Trí Việt, dân Bến Tre dự trận ĐBP, anh là Chính trị viên Đại đội
xung kích 245, Tiểu đoàn 11 Phủ Thông, Trung đoàn 141 Ba Vì, Đại đoàn
312, từng chỉ huy kéo pháo vào kéo pháo ra ở ĐBP năm đó. Từ sớm hôm đó
anh đã thuê được một chiếc môtô Minsk, thứ xe môtô do Liên Xô sản xuất
leo đồi rất tốt để lên Mường Phăng. Anh kể, từ sáng sớm đồng bào Mường
Phăng đã tập hợp trên một bãi đất rộng mà xưa kia Đại Tướng từng duyệt
binh sau chiến thắng Điện Biên để đón Đại tướng. Nhiều người mang theo
trứng gà và mật ong để biếu Đại tướng. Đồng bào đã kiên trì đứng từ sáng
tới 4giờ chiều dưới nắng để chờ, ai cũng sợ bỏ đi thì không kịp quay
lại để nhìn thấy đại tướng. Hai phóng viên truyền hình Nhật Bản đã đứng
cả ngày, cởi áo để che nắng cho máy quay phim chở Đại tướng đến là bấm
máy…Trí Việt nói một hơi rồi anh vén quần lên , chỉ vào vết thương ở đầu
gối nói: Tao ngồi sau xe Minsk, gặp cái ổ gà lớn quá, xe sóc, văng tao
té xuống đất, đầu gối va vào cục đá, máu túa ra… Vậy là hai lần tao bị
thương trong đời đều ở Điện Biên, cách nhau 40 năm, trước là ở đồi Him
Lam, sau là trên đường vào Mường Phăng!
Vậy là cho đến năm 1994, khi bước lên chiếc chuyên cơ đi Điện Biên, thấy
vợ chồng Tướng Giáp ngồi thủ thỉ nói chuyện với nhau ở hàng ghế giữa
máy bay, người am hiểu chính trường ở Việt Nam mới hết lo cho số phận
của ông tướng nổi danh cả thế giới này.
Vì, các đối thủ nổi danh của ông đã chết hết, hoặc còn sống thì cũng
không còn đủ thế lực để tác oai, tác quái với ông nữa.Những người yêu
mến ông trong bộ máy quyền lực đã hết sợ ‘mang vạ” vào thân nên đã mỉm
cười với ông.Hiển nhiên là ông đang ngồi trên chuyến chuyên cơ này để về
thăm lại chiến trường xưa.
Kể từ sau 1975, khi Lê Duẩn, Lê Đức Thọ nắm toàn bộ quyền lực trong tay
thì số phận của“ Vainqueur de ĐBP” (người chiến thắng ĐBP) như báo chí
Phương Tây thường gọi là vô cùng cay nghiệt. Nhất là từ sau Đại hội Đảng
lần Thứ 5, ông bị loại hẳn ra khỏi Bộ Chính trị, cho đến năm 1983 được
Hội đồng Bộ trưởng phân làm “ Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc gia Dân số và Sinh
đẻ có kế hoạch”, thì sự cay đắng đã được đẩy đến tận cùng.
Nhưng ông đã tôn thờ chữ “ nhẫn” để tồn tại và… thời gian đã ủng hộ ông.
Tôi nhớ, vào đầu năm 1991, một nhân vật của kịch Lưu Quang Vũ trên sân
khấu nói một câu rất bình thường: – Vậy là những kẻ khốn nạn cuối cùng
cũng phải chết! Cả rạp đã vỗ tay rần rần. Đó là khán giả Hà Nội đã vỗ
tay mừng cho Tướng Giáp vì năm 1990 “ kẻ khốn nạn” luôn hãm hại Tướng
Giáp vừa qua đời.
Trong suốt một thời gian dài tôi đã đọc biết bao thông tin về sự trù úm,
hãm hại Tướng Giáp. Người ta hãm hại ông không phải vì sợ ông tranh
quyền, cướp vị mà vì sự tồn tại của ông làm lu mờ họ. Khi ông là Đại
tướng thì có kẻ mới là viên đại tá vô danh.Vì thế, dù có mưu mô cơ cấu
cấp dưới của ông lên đến vị trí cao ngất thì cũng không thể vì thế mà
tỏa hào quang. Thôi thì, bôi đen hào quang đi vậy ! Vụ án “ Bà Sáu Sứ”
do Tổng cục II dựng lên là một âm mưu bôi đen không thành đối với Tướng
Giáp. Nhờ một ông họ Võ khác là Võ Viết Thanh đã hành động theo lẽ phải
và đạo lý…Sẽ còn nhiều bút mực đổ ra để các nhà sử học sau này bàn luận
về cuộc đời và sự nghiệp của Võ Nguyên Giáp.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Tụ, hiệu là Hà Sỹ Phu đã có bài thơ tặng Đại Tướng nhan đề:
Trăm năm nguyên giáp
Tính sổ trời cho đã bách niên
Thử cân hạnh phúc với ưu phiền
Tiếc trang độc lập còn dang dở
Thương chữ quyền dân chửa đáp đền
Một đời ái quốc văn thành võ
Chưa cởi chiến bào giáp vẫn nguyên
Nhưng cũng có người đưa ra ý kiến rằng, với Võ Nguyên Giáp thì lịch sử
có những “tiêu chuẩn riêng của nó”. Tôi hiểu tác giả viết trên trang
mạng Bauxite này muốn nói, độc lập phải đi liền với tự do và dân chủ.
Riêng tôi, chỉ muốn cung cấp cho bạn đọc những điều mắt thấy tai nghe về
những điều trắng trợn đến vô lý mà người ta đã đối xử với Đại tướng.
Những điều mà chỉ có thể xầy ra trong một thể chế độc tài, chuyên chế
của một vài cá nhân mà thôi. Và, trong một thể chế như thế thì dù một
người có tài, có đức, hào quang cùng mình như Võ Nguyên Giáp vẫn không
thoát được hiểm họa. Một thể chế đem đến bi kịch cho tất cả mọi người.
…Vào những năm tám mươi ở Tiền Giang, Giám đốc xí nghiệp dược liệu Quân
khu 9, trong đó có Trại nuôi rắn Đồng Tâm nổi tiếng khắp vùng là Trần
Văn Dược, tức Tư Dược. Một lần Đại tướng đến thămTrại rắn Đồng Tâm,
phóng viên nhiếp ảnh của Phân xã Tiền Giang là anh Thái, sau cuộc viếng
thăm của Đại tướng, có đem một tấm hình Đại tướng và Tư Dược phóng to để
biết Trại Đồng Tâm làm kỷ niệm. Tư Dược đem tấm hình ấy trưng bày ở
phòng khách của Trại.Cái tin này đã được báo về Quân khu 9.Lệnh của Quân
khu đưa về là Tư Dược phải cất gỡ cái hình đó xuống (!).Tư Dược gỡ
xuống và đem về phòng làm việc riêng của mình treo. Ông tuyên bố: “ứa
nào vào phòng ông gỡ tấm hình này xuống thì ông nổ sung liền!” Khi tôi
đưa nhà báo Hữu Thọ – Báo Nhân Dân và nhà báo Thái Duy – Báo Đại Đòan
kết đến Trại rắn tham quan, Tư Dược kể lại chuyện này với hai nhà báo ở
Trung ương. Thái Duy, tức nhà văn Trần Đình Vân, tác giả cuốn sách “
Sống như Anh” viết về anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi – đã nổi nóng đập
bàn quát : “Đứa nào ra cái lệnh ấy, anh nói tên nó cho tôi, tôi sẽ đưa
nó lên mặt báo!”
Khi tôi đưa đoàn cán bộ biên tập của Nhà xuất bản Trẻ Thành phố HCM
xuống tham quan Trại rắn nhấn cuốn sách “Rắn độc trong tay người” của
tôi viết chung với một người bạn, được Nhà xuất bản Trẻ phát hành viết
về người giám đốc tài ba này thì… ông vừa bị cách chức. Tôi kể lại câu
chuyện tấm hình có hình Đại tướng…mọi người đã khuyên tôi: là một nhà
báo anh phải ghi chép để viết về câu chuyện bẩn thỉu này!
Trước lúc ra đi, Tư Dược có nhắn tôi và nhà báo Hải Bình ở Phân xã Tiền
Giang đến gặp ông…để trăn trối…về tấm lòng của một chiến sĩ với vị Tổng
Tư lệnh của mình.
Ở tận phía Nam của Đất nước thì câu chuyện về Tướng Giáp là thế. Còn ở
miền núi xa xôi Tây Bắc thì Ngô Phong tâm sự với tôi, dịp kỷ niệm 30 năm
chiến thắng Điện Biên, anh nhận được chỉ thị là không được đón Đại
tướng Võ Nguyên Giáp lên Điện Biên. Anh và các cán bộ lãnh đạo của huyện
Điện Biên buồn lắm nhưng không biết làm sao cả. Vì thế, đợt kỷ niệm 40
năm này, không thấy có chỉ thị đó nên anh, với tư cách là Ban Tuyến huấn
huyện Điện Biên đã về tận Hà Nội, đến tận nhà riêng Đại tướng để mời
ông lên thăm lại chiến trường xưa. Ngô Phong là người rất “dễ thương”
theo cách nói của Nam Bộ. Anh chính là con đẻ của chiến thắng Điện Biên
Phủtheo đúng nghĩa “con đẻ”. Bố anh là bộ đội đánh trận Điện Biên sau đó
ở lại xây dựng Nông trường Điện Biên và lấy mẹ anh là người Thái.Anh ra
đời sau 1954. Đến dịp kỷ niệm này, anh cũng tròn 40 tuổi mụ! Anh cũng
chính là người chấp bút cuốn “Lịch sử Đảng bộ Điện Biên” vừa mới phát
hành nhân dịp 40 năm.Anh dẫn tôi đi nhiều nơi quanh huyện Điện Biên.Anh
tâm sự, cán bộ tuyên huấn ở huyện vất vả lắm.Địa bàn củahuyện còn rộng
hơn một tỉnh dưới xuôi. Có xã như xã Háng – Lìa chót đầu huyện, cách
Mường Thanh, trung tâm của Điện Biên đến 93 km, và ….chỉ có thể đến đó
bằng ngựa. Vậy mà anh vẫn phải tháng nào cũng đến thăm cán bộ, đồng bào
ở một xã như thế. Anh cho tôi hay, các giáo sĩ đạo Tin Lành đã đến ở đó
và giảng đạo thì cán bộ tuyên huấn phải đến tận nơi là đương nhiên. Anh
rủ tôi ở lại để cùng anh lên thăm Háng Lìa, nhưng phải mất ba ngày đi
bộ ròng rã !!!Ngô Phong còn kể cho tôi nghe nhiều chuyện cảm động ở Điện
Biên. Như ở Mường Phăng, tuy là Nhà nước không có chủ trương (hay nói
đúng hơn là những người ở trên cao muốn xóa đi mọi dấu tích về Tướng
Giáp ), vậy mà nhân dân Mường Phăng vẫn tự giác giữ gìn di tích lịch sử
này. Có cụ già đã 40 năm nay tình nguyện trông coi hầm chỉ huy của Đại
Tướng, hàng ngày quét dọn, chăm sóc như nhà của mình.
Sau chuyến đi Điện Biên mùa xuân 1994, về đến Hà Nội, tôi có viết một
cái tin cho Đài TNVN về chuyến trở lại Mường Phăng của Đại Tướng, nhưng
Đài không phát. Và tôi còn được biết không có một đài báo của TW nào ở
Hà Nội, kể cả Báo Quân đội Nhân dân cử phóng viên đi chuyến ấy. Vậy là
còn thua cả tờ “Mực Tím” chuyên viết cho thiếu nhi ở TPHCM cũng cử phóng
viên lên tận Điện Biên dịp đó.
Tôi đến tá túc ở Cơ quan đại diện Báo SGGP ở Hà Nội tại đường Lê Văn Hưu
và viết ngay tin bài gửi về TPHCM như chỉ đạo của Tổng Biên tập Tuất
Việt là “làm một vệt dài” về Điện Biên Phủ cho tới ngày kỷ niệm chính
7.5.1994. Tối hôm ấy thì nhà văn Triều Dương lò dò tới. Anh nói với tôi
với vẻ mặt rất nghiêm túc: Ông Văn – tức Đại tướng – bảo tôi đến dặn anh
rằng, Đại tướng rút lui ý kiến hôm chỉ đạo về cái tượng hai người phụ
nữ ở Điện Biên. Anh về Sài Gòn khi viết nhớ là không đưa ý kiến đó của
Đại tướng vào bài viết. Tôi hỏi Triều Dương vì sao vậy, hôm đó Đại tướng
nói rất mạnh mẽ, quyết liệt cơ mà! Triều Dương nói: Nhưng vè đến Hà Nội
ông Văn biết được rằng Bộ Chính trị đã duyệt cái tượng đó rồi, nên ông
rút lui ý kiến đó. Ông Văn dặn tôi, nhớ dặn kỹ cậu Phú Khải đề nó đừng
viết cái ý đó. Trước khi ra về, Triều Dương còn bảo tôi: Tôi đi đến đây
chỉ có mỗi việc đó, anh nhớ đừng quên.
Tôi nhớ lại, lúc đứng trước cái tượng đài khá lớn, dựng hình tượng hai
người phụ nữ, một người mặc áo cánh, búi tóc, tượng trưng cho phụ nữ
Đồng bằng Bắc Bộ, đứng sát là một phụ nữ chít khăn phiêu, mặc áo của phụ
nữ dân tộc Thái, tượng trưng cho đồng bào các dân tộc Tây Bắc …Đại
Tướng giận dữ nói: Tôi đã chỉ đạo các anh rằng, chiến thắng Điện Biên
Phủ là công lao của cả nước. Cả nước chia lửa với Điện Biên Phủ, cả nước
căng địch ra mà đánh nên chúng không thể điều quân đến cứu nguy cho
ĐBP. Vì thế khi dựng tượng đài ở Điện Biên Phủ phải có hình ảnh của ba
miền Trung – Nam – Bắc. Mai kia đồng bào Khu 5, đồng bào Nam Bộ…ra đây
thăm Điện Biên, người ta hỏi hình ảnh của chúng tôi đâu trong chiến
thắng này thì các anh sẽ trả lời làm sao? Điện Biện Phủ chỉ có công của
Bắc Bộ và Tây Bắc thôi à?
Đại Tướng đã nói rất gay gắt: Tôi đã dặn kỹ các anh rồi sao không thực
hiện , sao lại làm thế này? Tất cả các bộ ngành bảo tàng ở Điện Biên lúc
đó đều có mặt nhưng không ai nói gì cả (!), không một lời giải thích,
vì thế Đại Tướng càng tỏ ra giận dữ, xem như mọi người đã chống lại ông.
Vậy mà … bây giờ Triều Dương đến…lại nói thế …?
Đêm hôm đó tôi nằm thao thức mãi…nghĩ về sự cẩn trọng của Đại tướng !.
Bộ Chính trị là cái gì?Đại tướng chỉ đạo như vậy là quá đúng với sự thật
về chiến thắng Điện Biên Phủ, là công bằng lịch sử. Nhưng nghĩ đi nghĩ
lại, tôi thấy Tướng Giáp có lý! Ông đã chịu quá nhiều những âm mưu thủ
đoạn chĩa vào ông trong nhiều năm qua từ những “đồng chí” của mình. Chỉ
một sơ suất nhỏ, người ta có thểvinvào đó để vu cho ông là chống lại tập
thể Bộ Chính trị, chống đảng…và…và…
Nhờ có sự cẩn trọng đến từng…chi tiết…của đời sống mà ông mới tồn tại
được đến cái ngày gặp lại đồng bào, đồng chí của ông ở Điện Biên Phủ như
tôi đã thấy.Kể từ sau vinh quang chói lọi “lừng lẫy Điện Biên, chấn
động địa cầu”, ông sống trong thiên la địa võng của những hiềm tị và mưu
mô.Trên đỉnh cao thì bao giờ dưới chân nó cũng là vực thẳm.Đỉnh càng
cao thì vực dưới chân càng sâu.Tướng Giáp đã đứng bên bờ vực thẳm đó
biết bao tháng năm mà không bị nạn nhờ ông biết cẩn trọng. Ngay khi các
đối thủ của ông không còn trên cõi đời này, nhưng ông hiểu rằng tay chân
của họ còn đó. Ông thận trọng là có lý. Các cụ ta xưa nói “anh hùng đa
nạn” là như thế. Tôi càng nhận ra điều này về sau khi kỷ niệm 50 năm
chiến thắng ĐBP tôi lại từ Sài Gòn ra Hà Nội, được ông tiếp tại nhà
riêng gần một tiếng đồng hồ, sau đó tôi lại lên Điện Biên…Nhưng bài tôi
viết về ông và trận Điện Biên để kỷ niệm 50 năm chiến thắng ĐBP, tờ báo
đáng phải đăng nhất là tờ QĐND mà tôi gửi tới thì lại từ chối không đăng
(?!). Báo Cần Thơ số ra ngày 6.5.2004 đã đăng bài đó. Đó là bài báo tôi
viết mất nhiều công sức nhất sau hai lần lên Điện Biên Phủ, hai lần gặp
Đại Tướng, sau nhiều thời gian đọc hàng chục cuốn sách do ta và tây
viết về trận ĐBP, sau nhiều lần gặp nhà văn Hữu Mai, người chấp bút các
hồi ký của Tướng Giáp để hỏi chuyện…Tôi phải cám ơn Báo Cần Thơ và Tổng
Biên tập Trần Huy đã đăng bài báo nhan đề “Võ công Điện Biên Phủ và
thiên tài quân sự Võ Nguyên Giáp”. Đó là lần đầu tiên cụm từ “thiên tài
quân sự” được gắn với tên tuổi Võ Nguyên Giáp mà đài báo, sách vởcủa chế
độ từ trước đến nay vẫn “ thực hành tiết kiệm” với Đại tướng.
Trong bài đó tôi viết: “…Công bằng mà nói, Tướng Giáp được chỉ huy một
quân đội cách mạng sẵn sàng quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.Sức mạnh vô
địch của đội quân đó là lòng yêu nước nồng nàn và rực lửa căm thù. Căm
thù bọn người đã đốt nhà, giết vợ con, cha mẹ họ, đã đày đọa cả dân tộc
họ trong một thế kỷ ôm mối hận làm dân nô lệ, làm kẻ mất nước …Vì thế
khi có thời cơ họ đã chiến đấu không tiếc xương máu để rửa mối hận đó
!Và, người chỉ huy đội quân không tiếc xương máu đó lại là người biết
tiết kiệm từng giọt máu của đồng đội, biết nuôi dưỡng sức mạnh từ việc
chăm sóc bát cơm nóng cho quân lính dưới chiến hào.Những giọt máu hào
hùng và những giọt máu được tiết kiệm …đã làm nên màu đỏ rực ánh mặt
trời chiến thắng chiều 7.5.1954 ở ĐBP.
Vận dụng sáng tạo tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh, Tướng Giáp đã thành công
ở Điện Biện Phủ. Đó là những sư đoàn chân đất, như cách nói của giặc
Pháp, biết dấu mình trong chiến hào đánh lấn, nương mình vào lòng đất mẹ
quê hương để đương đầu với bom đạn sắt thép bạo tàn của kẻ thù mà đánh
“trận địa chiến hào tấn công” chưa hề có trogn lịch sử quân sự. Đó là
sáng tạo của những người du kích Đồng bằng Bắc bộ có kinh nghiệm đào hầm
bí mần chống càn giữ làng, là cách đánh du kích chỉ Việt Nam mới có;
người chỉ huy đề ra phương châm chiến lược, người lích đề xuất cách đánh
đào xuyên hàng rào kẽm gai. Đó là dân chủ Điện Biên Phủ! “Trận địa
chiến hào xiết vòng vây lửa” ở Điện Biên Phủ là võ công hiển hách của
quân dân ta ở thế kỷ 20. Là một cống hiến cho khoa học lịch sử quân sự
thế giới, là thiên tài quân sự Võ Nguyên Giáp, là “thiên biến vạn hóa”
của tư tưởng quân sự cha ông ta được vận dụng ở thời đại Hồ Chí Minh.
Thông thường trong chiến tranh, phía tấn công phải có lực lượng gấp 5
lần trở lên so với phía phìng ngự. Nhưng so sánh lực lượng hai bên ở
Điện Biện Phủ thì thấy: ban đầu địch có 12 tiểu đoàn và 7 đại đội bộ
binh, gồm phần lớn những đơn vị tinh nhuệ nhất. Địch còn có hai tiểu
đoàn pháo 105 ly, 24 khẩu, 2 tiểu đoàn sung cối 120 ly 20 khẩu, 1 đại
đội pháo 155 ly 4 khẩu, 1 đại đội xe tăng 18 tấn 10 chiếc. Không quân
thường trực tại sân bay có 7 khu trục, 5 trinh sát, 4 vận tải và 1 trực
thăng . Ngoài ra 2/3 lựclượng máy bay ném bom tiêm kích và 100% máy bay
vận tải toàn Đông Dương yếm trợ cho Điện Biện Phủ .Tổng quân địch ở Điện
Biên Phủ là 12.000 người. Lực lượng ta có 9 trung đoàn bộ binh ( 27
tiểu đoàn), 1 trung đoàn sơn pháo 24 khẩu, 2 tiểu đoàn lựu pháo 105 ly
24 khẩu, 4 đại đội sung cối 120 ly 16 khẩu, 1 trung đoàn cao xạ pháo 37
ly 24 khẩu, 2 tiểu đoàn công binh . Ta hơn địch về số tiểu đoàn (27/12)
nhưng quân số mỗi tiểu đoàn của ta chỉ bằng 2/3 mỗi tiểu đoàn của địch.
Ta cũng hơn địch về số lượng pháo (64/48) nhưng đạn pháo dự bị của ta
lại rất hạn chế. Ta không có xe tăng và chỉ có 1 trung đoàn pháo cao xạ
37 ly để đối phó với toàn bộ không quân địch ở Đông Dương. Xét toàn cảnh
ta vẫn ở vào thế yếu đánh mạnh.
Nhưng ta chủ động tấn công, tự quyết định đánh hay không đánh, chủ động
lựa chọn điểm đánh và thời gian đánh. Đánh hay không đánh đều có lợi
cho ta vì đương nhiên ta đã kìm chân được một lực lượng lớn địch ở đây
để giành được thắng lợi trên nhiều chiến trường Đông Xuân 53-54. Địch ở
Điện Biên Phủ tuy mạnh, nhưng bị nhốt trong các cũi thép gai và hầm hố
một cách thụ động, không thể đem toàn bộ sức mạnh để đánh trả, cứu nguy
cho một cứ điểm bị tấn công. Ta đem toàn bộ sức mạnh để đánh môt điểm ta
bao vây chia cắt địch ra mà đánh dần, linh hoạt và cơ động hoàn toàn.
Như vậy nếu xét trong một trận đánh vào một vị trí nhất định, trong một
thời điểm quyết định , thì ta vẫn mạnh hơn địch. Mạnh sẽ thắng yếu. Tài
thao lược của Tướng Giáp là ở chỗ phân tích sắc bén thế và lực trong
những tình huống cụ thể ở Điện Biên Phủ để tìm ra cách đánh thích hợp, “
đánh chắc tiến chắc” để đi đến đại thắng !Đó là gì nếu không phải là
biện chứng pháp quân sự Macxít.
Một Việt kiều ở Pháp có tâm sự với người viết bài này…Ông ta được một sử
gia Mỹ cho hay: Ngay cả Napôlêông khi bước vào đường binh nghiệp thì đã
có sẵn một đội quân để chỉ huy. Tướng Giáp phải xây dựng quân đội từ
mấy chục người thành những binh đoàn để lần lượt đánh thắng nhiều danh
tướng của cường quốc Pháp như Đờ Lát, Xa Lăng cho đến Na Va ở Điện Biên
Phủ…điều đó chưa thấy trong lịch sử quân sự thế giới…Và đây cũng là lần
đầu tiên một nước nhỏ đã đánh thắng một đế quốc hùng mạnh, mở đường vùng
lên cho các dân tộc đang bị nô lệ.”.
… Võ Nguyên Giáp là người lẽ ra “đã chết từ lâu rồi” với những hiềm tị,
ganh ghét của các “ đồng chí” của ông. Nhờ ông biết tôn thờ chữ “ nhẫn”,
nói đúng hơn là “nhẫn nhục” để sống đến hôm nay. Nhà văn Trần Đình
Hiến, từng 10 năm làm tham tán văn hóa tại Đại sứ quán ta tại Trung
Quốc, dịch giả hàng đầu các tác phẩm văn học Trung Quốc đương đại sang
Tiếng Việt của các tác giả như Mạc Ngôn, Gỉa Bình Ao, Vệ Tuệ v.v. trong
một quán càfê gần trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam ở đường Nguyễn Đình Chiểu,
Hà Nội, sáng ngày 16/4/2013 vừa qua, có cả bác sĩ, tù nhân lương tâm
Phạm Hồng Sơn và tôi cùng ngồi đàm đạo, ông đã kể: – Sau chiến tranh
biên giới với Trung Quốc 1979, tên Trọng Hy Đông ở Uỷ ban Kiều vụ, Quốc
vụ Viện TQ, hàm ngang bộ trưởng, sang Việt Nam để giải quyết các vấn đề
hậu chiến tranh như tù binh v.v., ông được mời đến để phiên dịch cho
cuộc làm việc giữa hai bên. Khi xe của Đại Tướng Võ Nguyên Giáp vừa đến
cũng là lúc xe của Lê Duẩn vừa tới, Lê Duẩn đã chỉ vào mặt Võ Đại tướng
và nói như quát: – Cuộc họp không có anh! Võ Nguyên Giáp nói: – Vậy tôi
về. Thế là cụ Võ lủi thủi lên xe ra về. Kể đến đây nhà văn Trần Đình
Hiến kết luận: Tôi không thể ngờ những người lãnh đạo tối cao của đất
nước lại đối xử với nhau như xã hội đen như thế ! Nhất là lại công khai
trước mặt tất cả mọi người!
Vô sản gắn liền với vô học là ở chỗ đó!
Đánh giá về cuộc đời và sự nghiệp của Võ Nguyên Giáp là một việc lớn, sẽ
còn tốn nhiều giấy mực của các sử gia Việt Nam và thế giới. Việc đó
dành cho các cây bút lớn! Riêng với tôi, một nhà báo nhiều lần được gặp
Võ Đại tướng, trong nhiều trường hợp, kể cả gặp riêng tại nhà riêng của
ông ở 30 Hoàng Diệu, Hà Nội, gặp một thời gian dài trong chuyến ông lên
thăm ĐBP sau 40 năm chiến thắng (1994)…rồi lại đọc kỹ các hồi ký của ông
do nhà văn Hữu Mai chấp bút, đàm đạo với Hữu Mai, đọc kỹ các tác giả
nước ngoài viết về Điện Biên Phủ…tôi có nhận xét rằng, ông là một vị
tướng biết tiết kiệm từng giọt máu của đồng đội để làm nên chiến thắng,
chăm lo cho binh lích của mình từng từng miếng cơm nóng trong bữa ăn
ngay giữa chiến trường máu lửa. Ông là con người võ mà văn – văn mà võ!
Về tác phong, cái con người được báo chí Phương Tây gọi bằng cái tên
“Vainqueur de Điện Biên Phủ” (kẻ chiến thắng ĐBP) lại là một người có
tác phong rất Tây, nói rất Tây, ăn rất Tây…Những ngày tháp tùng ông năm
1994 đi thăm lại chiến trường xưa sau 40 năm…lâu lâu tôi lại thấy người
sĩ quan tùy tùng của ông đưa cho ông một quả chuối và một hộp
pho-mai…ông điềm tĩnh bóc chuối và lấy khoanh pho-mai ra ăn trước đông
đủ cử tọa rồi lại tiếp tục làm việc. Tấm hình chụp Đại Tướng đang ăn
chuối với pho-mai trước mọi cử tọa, tôi vẫn còn giữ đến bây giờ, xem nó
như một cú bấm máy “đáng tiền” trong đời làm báo của tôi!Ăn chuối với
pho-mai cho người già sức khỏe tốt, có lẽ vì thế mà Đại tướng sống đến
trăm tuổi.Tôi xin mở ngoặc ở đây để chứng minh điều tôi nói.Một lần,
trong một ngày hội đua ghe ngo truyền thống của đồng bào Khơ-me ở Sóc
Trăng, trước cuộc đua có tổ chức biểu diễn lướt ván của vận động viên từ
TPHCM xuống góp vui.Người ta giới thiệu có một vận động viên đã trên 70
tuổi tham dự.Mọi người đã sửng sốt về tài nghệ lướt ván của vận động
viên U80 này. Tôi phải len xuống sông để gặp ông, ông cho biết, nhờ ăn
chuối với pho-mai…trừ bữa nên “khỏe là vậy”!
Lại nói vể tác phong “rất Tây” của Đại Tướng, khi giao tiếp, để phụ trợ
cho lời nói, ông thường nheo mắt , nhún vai, khoát tay…, khi cần chọn
một từ dùng cho thật chính xác, ông thường dừng lại, suy nghĩ ít giây,
và chen vào đó một từ Tiếng Pháp (!). Người Pháp có câu ngạn ngữ tự hào
về tiếng nói của mình: “cái gì không trong sáng không phải là Tiếng
Pháp”! Có lẽ ông bị “ảnh hưởng” về sự trong sáng ấy của tiếng Pháp chăng
?Nhưng người có tác phong rất Tây ấy lại là người Việt Nam đánh Tây
cấp…đại tướng. Nếu cứ xét, cứ nhìn theo “con mắt giai cấp” thì ông Giáp
là người có vấn đề. Và buồn thay, người ta đã lợi dụng sự ngu ngơ này
của số đông để có lần, ở Đại hội Đảng lần thứ 6, tung ra tin “ông Giáp
là con nuôi của một tên thực dân Pháp”!
Về tướng Giáp, tôi cũng có nhận xét, thử nêu ra để bạn đọc tham khảo:
Ông Giáp “có đóng góp riêng cho môn ngôn ngữ học”! Tôi nghĩ vậy. Ông đã
biến một danh từ chung của Việt Nam thành một danh từ riêng. Hiển nhiên
là ở Việt Nam, nếu một ai đó nói: Tôi vừa được gặp đại tướng, thì người
ta hiểu rằng người đó vừa được gặp ông Võ Nguyên Giáp, chứ không ai lại
hiểu rằng anh ta vừa khoe được gặp ông Lê Đức Anh, ông Mai Chí Thọ, ông
Lê Hồng Anh…mặc dù các ông ấy đều là đại tướng. “Đại tướng” từ một danh
từchung, đã trở thành một danh từ riêng trong ngôn ngữ của người Việt
đương đại, chỉ để dành cho Võ Nguyên Giáp. Những ý kiến cho rằng, phải
phong cho ông Giáp là Nguyên soái chỉ là những suy nghĩ chưa chín. Chỉ
có nhân dân mới là người sáng suốt nhất khi đã biến một danh từ chung
thành một danh từ riêng: “Đại Tướng”. Với người Pháp thì danh từ riêng
“Điện Biên Phủ” lại được người ta biến thành một động từ chỉ hành động
“đánh mạnh”, “đánh thật mạnh”, “đánh cho không còn mảnh giáp” v.v. và
v.v. Danh từ Điện Biên Phủ biến thành động từ “dienbienphuer”. Cái đuôi
“er” của Tiếng Pháp gắn vào chữ Điện-Biên-Phủ viết liền trở thành “đánh
mạnh”! Nếu một vị sĩ quan Pháp ra lệnh: – Dienbienphuer, có nghĩa là…tấn
công mãnh liệt vào đối phương ! Có lẽ chính vì thế mà nhân kỷ niệm 50
năm chiến dịch Điện Biên Phủ, ở Paris đã có một cuộc hội thảo lớn, có
mời nhiều nhà sử học, quân sự, ngoại giao tên tuổi từ nhiều nước đến dự.
Cuộc hội thảo đó có tên là “chia sẻ hồi ức Điện Biên Phủ”.Người Pháp có
mời Việt Nam. Nhưng tôi xem trong danh sách đi dự cuộc hội thảo năm đó ở
Paris (2004) của Việt Nam thì toàn là những nhân vật “vô danh tiểu
tốt”, và …không có Đại tướng !
Theo Bauxite Việt Nam
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét