Năm 1975
hòa bình lập lại, nhà mình cũng rời làng Đông về Ba Đồn, từ đó mình ra Hà Nội
học đại học rồi đi bộ đội, mãi đến năm 1986 mới quay về làng Đông, thăm lại
ngôi nhà xưa. Bây giờ nó đã là khu vườn hoang, cỏ dại cây dại mọc um tùm, là chỗ
đi xia của dân trong xóm. Ngày cũng như đêm hễ đau bụng là người ta xách quần
chạy ra đấy. Thời này người ta
đi ngoài không dùng giấy vệ sinh, chỉ bẻ que
chùi, que không có thì chà đít xuống cỏ, cỏ không có thì chà đít lên đất cày
cũng xong. Hi hi nhớ lại mà kinh.
Suốt buổi
chiều mình đứng trong khu vườn xưa, mỏi chân lắm nhưng không dám ngồi vì biết
bãi cỏ chẳng sạch sẽ gì. Mình đi về cái giếng đào nhà mình, nơi có mấy hòn đá
cực to, tính ngồi nghỉ một chút. Cái giếng xưa như cái ao nhỏ sâu mét rưỡi có
mạch nước trong vắt, mùa nào nước cũng đầy ắp, nay chả ai dùng cây dứa dại phủ
kín bao quanh. Mình vừa tới giếng chợt thấy một bà chừng hơn năm chục tuổi đang
tùm hum thò tay xuống giếng vốc nước uống. Lúc đầu mình không biết đó ai, sau
bà vốc nước rửa mặt, cái mặt đen nhẻm đầy bùn đất dần biến mất, mình nhận ra
ngay mụ Cà.
Chuyện mụ
Cà bỏ làng Đông ra xóm Bàu, tức xóm gái hoang, có lần mình đã kể.
Mụ Cà lấy chồng lúc 16 tuổi nhưng mãi không có con, chồng
mụ chán đời uống rượu say té xuống ao, chết. Khi đó vào năm 1953 mụ Cà mới 21 tuổi, tham gia đội du kích rất tích cực. Đội
trưởng du kích khi đó là cu Miễn, rất khen ngợi mụ, họp đội du kích nói đồng
chí Cà nợ nước thù nhà, chiến đấu rất hăng say. Mụ Cà dơ tay đứng lên, nói bá cáo tui chỉ nợ nước thôi, không có thù nhà.
Cu Miễn lắc đầu, nói Đế quốc Pháp lừa bịp dân ta cho uống rượu say, nhiều người chết
trong đó có chồng đồng Cà, thù nhà của đồng chí Cà là ở chỗ đó đo. Mụ Cà
tròn mắt há miệng, nói oa rứa a, oa rứa a.
Cuối năm 1953 Pháp từ Ba Đồn càn lên làng Đông,
dân
làng bỏ chạy hết, chỉ còn đội dân quân vẫn ở lại giữ làng. Mụ Cà mải bắn
địch một hướng,
không biết Pháp vào làng theo hướng khác, anh em du kích bỏ chạy cả mụ
vẫn
không biết. Mụ bị một thằng Pháp xông đến đè mụ trên cát, hiếp. Mụ Cà
chống cự quyết liệt, liên tục hô đả đảo đế quốc Pháp. Thằng Pháp
khoẻ hơn, đè riết không cho mụ động cựa. Mụ vẫn không sợ, miệng vẫn hô
vang đả
đảo đế quốc Pháp. Lúc đầu mụ còn hô to, đầy đủ cả câu đả đảo đế quốc
Pháp, sau
nhỏ dần hụt hơi hơi dần, đã đảo đế quốc… rồi đả đảo đế… rồi đả đảo…Cuối
cùng
chỉ còn mỗi đả ả ả ả…Xong om.
Chuyện mụ Cà bị một lính Tây hiếp cả làng ai
cũng biết, bàn tán xôn xao. Cu Miễn họp đội du kích phát động căm thù.
Cu Miễn
nói đồng chí Cà kể lại cho anh em nghe. Mụ Cà nói kể cái chi? Cu Miễn
nói kể
việc đồng chí bị giặc Pháp hiếp ra răng. Mụ Cà nói thì cũng giống như
lẹo
chắc, nhưng đây là hiếp. Rứa thôi, chi mà kể. Đồng chí Cu Miễn không
biết lẹo
chắc à? Cu Miễn nói đồng chí Cà nghiêm túc vào, hiếp khác
với lẹo chắc. Mụ Cà nói nhưng tui không biết kể chi hết. Cu Miễn nói ví
dụ giặc
Pháp đè đồng chí xuống, xé áo quần đồng chí rất dã man. Mụ Cà nói đúng
rồi rất
dã man. Tui chống cự rất quyết liệt, vừa chống cự vừa hô đả đảo đế quốc
Pháp. Cu Miễn mừng rỡ, nói rứa đo rứa đo, đồng chí kể tiếp đi. Mụ Cà nói
chỉ rứa thôi, biết kể chi nữa. Cu Miễn nói lúc đầu răng, cuối cùng ra
răng cứ
rứa mà kể. Mụ Cà hỏi kể thiệt a? Cu Miễn nói có răng đồng chí cứ kể rứa.
Mụ Cà nói bá cáo các đồng chí lúc đầu hắn đâm một phát tui chửi rất
hăng,
sau hắn đâm nhiều quá, sướng rồi hết chửi. Mọi người cười, vỗ tay ầm ầm,
nói ua
chầu chầu hay hè hay hè. Cu Miễn tức, đập bàn chỉ tay mụ Cà quát, nói
phản động! Bắt mụ ni trói lại cho tui. Mọi người ngơ ngác không hiểu
sao.
Cu Miễn lên
giọng chém tay, nói mụ ni hợp tác hủ hoá với giặc Pháp, rứa mà các đồng chí
không hiểu còn vỗ tay hoan hô. Mất lập trường rồi các đồng chí ơi! Mụ Cà đứng bật
dậy, nói đồng chí Cu Miễn nói rứa
oan tui. Cu Miễn đập bàn chỉ mặt mụ Cà, nói mụ Cà kia, tui không đồng chí
với mụ. Mọi người nói ua chầu chầu đồng chí cu Miễn nóng quá. Cu Miễn thổi còi
cái roẹt hô to, nói cả trung đội đứng dậy, nghiêm! Tôi quyết định đuổi
mụ Cà ra khỏi trung đội dân quân. Từ nay không được ai kêu mụ Cà là đồng chí,
rõ chưa? Cả trung đội đập chân ưỡn ngực hô rập ràng,
nói rõ!
Đáng lẽ mụ Cà im lặng không kiện cáo gì thì mọi
chuyện cũng qua. Nhưng mụ tức, mụ gặp xã đội trưởng kiện đi kiện lại, nói tui
không hủ hoá, giặc Pháp hiếp tui thiệt. Xã đội trưởng nói bị giặc Pháp hiếp,
đồng chí có căm thù không? Mụ Cà nói bá cáo xã đội trưởng có căm thù. Xã đội
trưởng nói căm thù răng lại nói sướng? Mụ Cà nói bá cáo xã đội trưởng tui không
sướng. Cu Miễn nói mụ đừng có chối, mụ nói sướng, cả trung
đội nghe rõ ràng. Mụ Cà nói tui không sướng. Cu Miễn nói mụ có nói sướng không,
mụ Cà nói có, tui có nói sướng. Cu Miễn nói đó, mụ công nhận rồi đó, hết kêu oan
nghe. Mụ Cà nói bá cáo xã đội trưởng tui vẫn oan. Xã đội trưởng nói đồng chí Cà
nói hay, vừa kêu sướng vừa kêu oan là răng? Mụ Cà nói tui căm
thù giặc Pháp, nó hiếp tui, tui không sướng, tại bướm tui sướng chứ tui không
sướng. Mọi người cười, vỗ tay ầm ầm, nói ua chầu chầu hay hè hay hè.
Xã đội trưởng tức, đập bàn quát, nói bậy bạ, dung tục, phản động! Rứa mà các đồng chí
còn cười được à. Mất lập trường! Mụ Cà khóc, nói bá cáo xã đội trưởng oan tui quá. Xã đội trưởng
nói oan răng mà oan! Mụ Cà khóc rống lên, nói oan oan, các đồng chí toàn cu,
không ai hiểu được bướm…Xã đội trưởng đập bàn quát to, nói câm mồm! Xã không có trách nhiệm hiểu cái bướm
của đồng chí! Mụ Cà phủi đít quần, nói è he, ẻ vô nói với các đồng chí
nữa. Rồi về. Mấy tháng sau đi đâu cũng bị làng xóm chê cười, mụ Cà nói ẻ
vô ở làng ni nữa, rồi bỏ ra xóm Bàu ở.
Từ đó đến
giờ đã hai chục năm, chẳng ngờ gặp mụ Cà ở đây. Mụ Cà cũng nhận ra mình, nói oa
chà, con thầy Đạng. Mi đi mô về rứa Lập. Mình chưa kịp trả lời mụ đã nhảy bùm
xuống giếng ngụm lặn tha hồ và hét, hét rất to, nói mát lắm vơ làng! Mát lắm vơ
làng! Mình biết ngay mụ Cà đã đổ điên.
Vợ chồng
thằng cu Tí con anh Mẹt Vân dựng nhà sát vườn nhà mình, thấy mình về chơi chúng
nó chạy ra kéo mình vào nhà, nói anh vô nhà chơi, đứng coi mụ điện làm chi.
Mình hỏi sao điên. Thằng cu Tí cười hì hì, nói mụ nhịn qúa hóa điên. Nó kể, nói
sau khi xóm Bàu bị bom, mụ Cà chạy lên làng Phù Lưu, năm bảy lăm mới trở về
làng Đông. Khi đó mụ chỉ trên bốn mươi, còn ngon lắm, mông bụ còn nẩy lắm.
Nhiều người đánh tiếng hỏi mụ làm vợ nhưng mụ chối hết, ai mụ cũng ẻ quẹt ẻ
quẹt. Chê cho lắm vào chừ mới ra nông nổi đó. Vợ cu Tí lườm chồng, nói anh
không biết thì thôi, tại mụ muốn chứng minh cho làng xóm biết mụ bị Tây hiếp
chứ mụ không phải gái hoang như người ta đồn đại, Thằng cu Tí cười cái hậc, nói
ngu, nhịn chồng để chứng minh mình là gái đàng hoàng, có ai ngu rứa không. Vợ
thằng cu Tí mắt trợn mồm dẩu, nói ngu chi mà ngu. Không nhịn để cả làng nhảy vô
hủ hóa à. Vừa lúc bỗng nghe tiếng mụ Cà kêu to, nói vơ làng, ngá l. quá!
Mình cười
phì, chực chạy ra xem. Vợ thằng cu Tí kéo giật lại, nói anh ra đó mần chi, mụ
đi xia, chùi đít lên cỏ, cỏ đâm ngứa thì kêu thôi. Thằng cu Tí nhăn răng cười,
nói không xia mụ cũng tụt quần chùi đít lên cỏ, khổ thân mấy bà nhịn chồng.
Mình hiểu ra cười ha ha, nói hay hè hay hè. Vợ thằng cu Tí lườm mình, nói hay
chi mà hay. Mấy người bị tây bắn được khen lên khen xuống, cứu trợ tùm lum. Mụ
Cà bị tây hiếp thì khổ rứa đó. Vợ thằng
cu Tí bỗng bật khóc, bỏ chạy ra ngoài. Mình hỏi thằng cu Tí, nói vợ mi răng rứa, răng khóc? Thằng cu Tí thở
ra, nói nó cảm cảnh đàn bà thì khóc chơ răng. Rồi thằng cu Tí ngồi im, hình như
nó chờ đợi điều gì đó.
Ngoài
vườn nhà mình bỗng tiếng mụ Cà rú lên, nói vơ làng, ngá l. quá. Tiếng vợ thằng
cu Tí cũng rú lên, vừa rú vừa khóc, nói thím ơi thím đừng kêu nữa nhục lắm. Mụ
Cà lại rú lên, vơ làng ngá l. quá. vợ thằng cu Tí cũng rú lên, vừa rú vừa khóc,
nói thím ơi thím đừng kêu nữa nhục lắm. Lại mụ Cà rú lên, lại vợ thằng cu Tí rú
lên, cứ như thế cho đến khi trời tối vẫn không dứt.
Thảm
thật.
Nguyễn Quang Lập
